fot. © www.klgd.ru, opis w j. polskim - emazury.com
Na PortElu (www.portel.pl) pojawił się niedawno bardzo interesujący artykuł dotyczący kształtowania się granicy na północy Polski. Mało kto wie, że granica ta była przez wiele lat po wojnie bardzo niestabilna i tym samym ulegała częstym przesunięciom. Oczywiście jej zmianybyły korzystne dla ZSRR.
Ustalony początowo przebieg granicy był bardziej korzystny dla Polski. Pierwsze ustalenia w sprawie przebiegu północnej granicy w byłych Prusach Wschodnich zapadły już w lutym 1945 r. Państwowy Komitet Obrony ZSRR ustalił, że powinna ona biegnąć rzekami: Pregołą i Pisą, jednakże wszystkie miasta bez względu na to na jakim brzegu tych rzek są połozone, miałyby zostać włączone do ZSRR. W myśl tych ustaleń do Polski należałyby takie miasta jak Ładuszkin, Mamonowo, Iławka (ros. Bagrationowsk), Prawdinsk, czy też Oziorsk. Co więcej, Kaliningrad leżałby tuż przy granicy polsko-radzieckiej!
Na początku sierpnia 1945 roku, podczas konferencji w Poczdamie doszło do negocjacji, w których ostatecznie przedstawiciele strony radzieckiej doprowadzili do niewielkiej korekty na korzyść ZSRR (ustalonej w lutym granicy). Zaaprobowano granicę biegnącą krętą linią. Jej przebieg pokrywał się z północnymi granicami dawnych niemieckich okręgów terytorialnych: Św. Siekierka, Iławka Pruska, Bartoszyce, Gierdawy i Darkiejmy. Nie wdając się w szczegóły można powiedzieć, że granica polsko-radziecka około 20 km na północ od obecnej granicy polsko-rosyjskiej (granicy z Obwodem Kaliningradzkim).
Przebieg granicy został zatwierdzony stosowną umową międzypaństwową, która została podpisana
16 sierpnia 1945 roku w Moskwie (umowa o polsko-radzieckiej granicy państwowej). Umowę podpisali Prezydent Krajowej Rady Narodowej i jednocześnie Prezes Rady Ministrów Tymczasowego Rządu Jedności Narodowej Edward Osóbka-Morawski oraz Zastępca Przewodniczącego Rady Komisarzy Ludowych i Ludowego Komisarza Spraw Zagranicznych ZSRR Wiaczesław Michajłowicz Mołotow.
Polska administracja rozpoczęła przejmowanie kolejnych miast i miejscowości, do których zaczęli napływać osadnicy z Kresów Wschodnich, Litwy oraz Polski. Nie trwało to długo, bowiem na przełomie września i października 1945 żołnierze radzieccy zaczęli naruszczać świeżo ustanowioną granicę państwową, przejmując od Polaków kolejne miasta i wsie. Okazało się, że Stalin postanowił zweryfikować przebieg granicy, którą przesunął miejscami nawet ponad 20 km w kierunku północnym.
Nie była to jednak ostatnia korekta granicy na tym odcinku. Zmieniała się ona jeszcze kilkanaście razy (niektórzy podaję, że zmian było aż 16) - za każdym razem kolejne obszary trafiały pod kontrolę ZSRR.
Przyjmuje się, że w związku z tym Polska utraciła w ten sposób aż 1125 km2 przyznanego jej wcześniej terytorium, wraz ze strategicznymi węzłami kolejowymi na trasie Braniewo - Gołdap oraz większymi miastami, takimi jak Iławka (ros. Bagrationowsk). O wielkości zmian świadczyć może fakt, iż Umowa o zmianie granic z 15 lutego 1951, uznawana powszechnej za największą w historii powojennej Polski i jedną z największych w historii powojennej Europy korektę graniczną, dotyczyła wymiany terenów o powierzchni 480 km2.
Zobacz również:
Historie z tej ziemi: Granica polsko-rosyjska, PortEl.pl
Film Historie z tej ziemi: Jak to z granicą z Rosją było, Telewizja Elbląska
Umowa graniczna pomiędzy Polską a ZSRR z 16 sierpnia 1945 roku, Wikisource.org
Umowa o zmianie granic z 15 lutego 1951, Wikipedia.org
Wytyczanie granicy polsko radzieckiej po II wojnie światowej,
Naszasokolka.wordpress.com
Delimitacja polskiej granicy wschodniej 1944-1950, Bialystok.ap.gov.pl
Historia rosyjsko-polskiej granicy, Klgd.ru (j.ros.)
|
