DZIAŁDOWO  to miasto położone niemal na granicy województwa warmińsko-mazurskiego, nad rzeka Działdówką, prawa miejskie - 1344; gotycki zamek krzyżacki z XIV w. (przebudowywany w XVII i XVIII w.), kościół ewangelicki z XVIII w.; w okresie międzywojennym ważny ośrodek akcji polonizacyjnej prowadzonej wśród Mazurów; niedaleko stąd do Lidzbarka Welskiego (nie mylić z Lidzbarkiem Warmińskim!) - około 25 km, jak również do Nidzicy (około 25 km) - miast godnych uwagi ze względu na swoje zabytki (m. in. dobrze zachowany i duży zamek w Nidzicy) i piękne położenie (w pobliżu Nidzicy i Lidzbarka Welskiego znajdują się liczne jeziora i ośrodki wypoczynkowe); najbliższe okolice Działdowa posiadają również liczne walory: położone w pobliżu miasta jeziora i lasy dają okazję do prawdziwego wypoczynku wędkarzom, kajakarzom, żeglarzom, czy miłośnikom leśnych wypraw; włączenie ziemi działdowskiej do obszaru Zielonych Płuc Polski jest świadectwem wysokich walorów ekologicznych i turystycznych tego miejsca.


Zamek w Działdowie

Najciekawszy obiekt Działdowa, czyli krzyżacki zamek, ukazuje się pcom turystów dopiero po przekroczeniu rogatek miasta.

Warownię wznieśli rycerze Zakonu Krzyżackiego w latach 1344-1391. Budowla powstała wokół dziedzińca na planie kwadratu o boku 46 m. Zamek otoczony był murem i fosą. Z trzech stron zamku broniły bagna, z czwartej zaś, rzeka Działdówka. Od strony podjazdu stały dwie wieże – smukła, okrągła, na ośmiobocznej podstawie i masywna, czworoboczna, obok bramy. Do dnia dzisiejszego zachowało się południowo-zachodnie skrzydło zamku z pierwszej połowy XIV w. - tzw. Dom Duży, z gotyckimi sklepieniami w piwnicach oraz obszerna sala stanowiąca dawniej refektarz i kaplicę. Zamek posiadał własne zaplecze gospodarcze - młyn, browar i folusz. Zamek był wyodrębnioną z obszaru miejskiego jednostką terytorialną, administracyjną i gospodarczą. W jego murach swoją siedzibę miał prokurator zakonny, a od 1383 roku wójt.

Zamek był wielokrotnie przedmiotem walk między wojskami krzyżackimi, czy pruskimi a polskimi, litewskimi, szwedzkimi. W XVII wieku (1676r.) przebudowany został w stylu renesansowym. Później był stopniowo rozbierany, odnowiony pod koniec XIX wieku. Jeszcze raz uszkodzony podczas II wojny światowej. W ostatnich latach odbudowane zostało zachodnie skrzydło zamku wraz z dziedzińcem. Podstawę dla tego skrzydła stanowią zachowane piwnice z lochem dla więźniów i ścianami o grubości ok. 4 m. W tej części swoją siedzibę ma Urząd Miasta Działdowo.

Badania archeologiczne prowadzone na zamku w latach 1981-1989 ukazały bogatą przeszłość tego miejsca. W wyniku prac ziemnych wydobyto około 300 000 sztuk znalezisk ruchomych (głównie starożytnych).


Stare Miasto w Działdowie

Niepowtarzalny klimat Działdowa można smakować spacerując po starówce. Wąskie, często jeszcze brukowane, oświetlone stylowymi lampami uliczki zachowały czternastowieczny układ. Zabudowane są ładnymi kamienicami pochodzącymi z XVIII i XIX w., spośród których część ma unikatowy charakter. W sercu starego miasta znajduje się rynek z centralnie położonym ratuszem. Obecny ratusz pochodzi z 1796 r., kiedy został odbudowany po wielkim pożarze miasta z 11 lipca 1794r. (prawie całe Działdowo uległo wtedy spaleniu). Obecnie każdego dnia o godzinie 11.55 z wieży ratusza grany jest hejnał miasta. W południowo-zachodnim narożniku rynku znajduje się kościół p.w. Podwyższenia Krzyża Świętego. Zbudowany został w XIV w. Od okresu reformacji do 1981r. służył ewangelikom. W latach 80-tych XX w. został odkupiony przez parafię katolicką. Był kilkakrotnie odbudowywany po zniszczeniach wojennych i pożarach. Obecny wygląd uzyskał w latach 1927-1930. Ciekawym obiektem znajdującym się na rynku jest też budynek hotelu Wkra, który pochodzi z lat 20-tych ubiegłego wieku. Część pomieszczeń hotelu znajduje się w łukowatym łączniku wybudowanym nad ulicą Zamkową i tworzącym charakterystyczną bramę zwaną Mazurską.

Opracowano na podstawie:  www.dzialdowo.pl


Niezwykły pomnik

Niezwykle ciekawą historię upamiętnia obelisk stojący przy ulicy Męczenników w Działdowie. Zbudowano go na cześć dwóch pilotów - rosyjskiego i niemieckiego, którzy zestrzelili się wzajemnie podczas walki nad Działdowem w 1915 r. Na pomniku w kształcie 3-metrowej iglicy umieszczony jest krzyż prawosławny i niemiecki oraz napis w trzech językach: rosyjskim, niemieckim i polskim: "Za życia wrogowie, w obliczu śmierci równi".

Więcej ciekawostek: Zielone Płuca Polski - ciekawostki