 |
|
|
|
ZNANI SYBIRACY
Kiedy w roku 2000 na Zakopiańskim Cmentarzu „przy Pęksowym Brzysku” w Zakopanem odbywały się uroczystości związane z poświęceniem wzniesionej tam symbolicznej mogiły Bronisława Piłsudskiego (1866-1918), inicjatorzy tego przedsięwzięcia zastanawiali się nad kolejnym poświęconym mu trwałym znakiem pamięci. Zakopiańska mogiła była drugim tego typu znakiem, bowiem w roku 1991 w Jużno-Sachalińsku odsłonięto pomnik tego zesłańca i katorżnika, który na przekór wyrokowi sądu petersburskiego w 1887 roku stał się badaczem kultury tubylczych ludów wyspy Sachalin. Ideały życiowe wyniesione z domu rodzinnego pozwoliły B. Piłsudskiemu stać się człowiekiem użytecznym nawet w ekstremalnych warunkach zesłania. Życia tam w przeświadczeniu, że dobroć raz dana powraca z nawiązką. Przypomnijmy, że bronił on ludów Sachalinu przed carskimi urzędnikami, bezwzględnymi kolonistami, przed demoralizacją i bezprawiem. Był częstokroć powiernikiem tych ludów, obrońcą wobec gubernatora Sachalinu i innych władz lokalnych. Za tę dobroć tubylcy przyjmowali go w swych domostwach, ufali mu i powierzali najskrytsze tajemnice związane z szamanizmem, kultem niedźwiedzia, zwyczajami i obyczajami. W istocie wszystko to miało stałą formę uczestniczącej obserwacji, która po latach przynosiła obfity plon w formie opracowań dotyczących etnografii, religii oraz folkloru Ajnów, Niwchów i Oroków. Obecnie trwają trudne prace nad scalaniem tego dorobku i wydawane są „Dzieła Zebrane” B. Piłsudskiego. Trudne życie B. Piłsudskiego doczekało też innych form utrwalenia. Oto np. na dalekim Sachalinie istnieje góra jego imienia, a w roku 2002 „Poczta Polska” w serii „Wielcy Polacy” wydała znaczek pocztowy z jego wizerunkiem oraz kopertę pierwszego dnia obiegu tej marki pocztowej. Nakładem piszącego ten tekst ukazały się cztery karty pocztowe/korespondencyjne z konterfektem B. Piłsudskiego. W roku 1998 staraniem Ośrodka Badań Wschodnich Uniwersytetu Wrocławskiego ukazała się książka pt. Syberia w historii i kulturze narodu polskiego, pod red. niżej podpisanego dedykowana B. Piłsudskiemu w 80-tą rocznicę jego tragicznej śmierci w nurtach Sekwany. Książka ta w roku 2002 wydana została w Moskwie w języku rosyjskim i wzbudziła szerokie zainteresowanie czytelników w Rosji, od Kamczatki poprzez Sachalin, Władywostok, Jakucję, Irkuck aż po Moskwę. Ukazały się też pozytywne omówienia tego dzieła na łamach periodyków rosyjskich. Wspomnieć dodatkowo należy, że publikacja ta, to pierwsza w Rosji (tamtej dawnej i tej współczesnej) książka omawiająca wielokontekstowe związki polsko-syberyjskie. W dniu 3 listopada 2003 roku odbyło się w Krakowie odsłonięcie poświęconej mu tablicy memoratywnej oraz sympozjum na temat życia i pracy tego niezwykłego człowieka. Organizatorami krakowskich uroczystości były: Polska Akademia Umiejętności, Ośrodek Badań Wschodnich Uniwersytetu Wrocławskiego, Towarzystwo Józefa Piłsudskiego, Związek Sybiraków i Szkoła Społeczna nr 1 im. Józefa Piłsudskiego w Krakowie. To, że wspomniana tablica pamiątkowa poświęcona B. Piłsudskiemu znalazła się w gmachu Polskiej Akademii Umiejętności w Krakowie ma swoje merytoryczne uzasadnienie. Wiadomo bowiem, że już w roku 1903 B. Piłsudski wysłał z Sachalinu list do władz Akademii, w którym proponował współpracę z tą instytucją w zakresie zgromadzenia dla niej kolekcji etnograficznej odnoszącej się do zabytków kultury materialnej sachalińskich tubylców, a także uzupełnienia jej licznymi fotografiami oraz wałkami fonograficznymi z folklorem tamtejszych ludów. Propozycja ta nie została wówczas zrealizowana i dopiero później, gdy B. Piłsudski znalazł się w kraju, jego związki z Akademią przybrały kształt stałej współpracy. - powrót -
|
