 |
|
|
|
ZNANI SYBIRACY
Hanka Ordonówna (pseudonim Weronika Hort) - piosenkarka, tancerka, aktorka kabaretowa i filmowa. W czasie II wojny światowej znalazła się na terenach okupowanych przez ZSRR, została aresztowana i wywieziona do obozu pracy w Uzbekistanie. Po zwolnieniu z obozu podjęła się ratowania polskich dzieci, które znalazły się w ZSRR. Autorce udało się z pomocą męża wywieźć kilkaset dzieci na Bliski Wschód, gdzie sierotami zaopiekowały się polskie placówki. Kiedy była dzieckiem rodzice posłali ją do szkoły baletowej. Nie myśleli o jej karierze a raczej o tym, że tam dziecko dostanie jeść za darmo. W szkole dziewczynka nie wyróżniała się niczym specjalnym. Drobna, szczupła, raczej nieładna zadebiutowała jako szesnastolatka w szkolnym teatrzyku "Sfinks". Występ nie zakończył się sukcesem. I pewnie późniejsza gwiazda podzieliłaby los wielu nikomu nie znanych gwiazdeczek przymierających głodem, gdyby nie wypatrzyła jej poetka, autorka tekstów piosenek Zofia Bajkowska. Ona to właśnie zajęła się młodziutką kandydatką na aktorkę. Wykreowanie gwiazdy - Hanki Ordonówny - artystka zawdzięcza słynnemu Węgrowi Fryderykowi Jarosy'emu. Helena Pietruszyńska (prawdziwe nazwisko i imię) poznała go, gdy ten przyjechał do Warszawy z kabaretem rosyjskich emigrantów "Niebieski Ptak". To była miłość od pierwszego wejrzenia. Jarosy od razu spostrzegł w niej gwiazdę. To on decydował o jej strojach, zachowaniu, kazał śpiewać przede wszystkim nastrojowe, sentymentalne ballady, reżyserował na scenie każdy jej gest, każde spojrzenie. Młoda artystka nie wyobrażała sobie życia bez Fryderyka. To on przecież nauczył ją wszystkiego, to on zawiózł ją do Paryża, by mogła udoskonalić swój styl. Fryderyka bardziej interesowało tworzenie niż posiadanie ideału. Kiedy uznał, że zrobił z Hanki wielką gwiazdę, po prostu odszedł z jej życia. Dla ambitnej i wrażliwej dziewczyny była to największa życiowa klęska. Artystka nie stroniła wtedy od towarzystwa mężczyzn próbując zapomnieć o nieszczęśliwej miłości. Minął pewien czas. Przypadkowo poznała hrabiego Michała Tyszkiewicza, który się w niej zakochał. Nie przypuszczała wtedy jeszcze, że spotkała swoją drugą prawdziwą miłość. Po sukcesach w kabarecie "Qui Pro Quo", po filmie "Szpieg w masce", który ugruntował jej sławę, Hanka postanowiła osiąść w rodzimym majątku męża. Idylla nie trwała jednak długo. Wybuchła II wojna światowa. Aresztowana w Warszawie przez hitlerowców jesienią 1939 roku trafia na Pawiak, skąd wydobywa ją mąż, sprowadzając ją do Wilna. Niedługo po tym Michał Tyszkiewicz został aresztowany, a Hankę po miesiącach tułaczki zatrzymało NKWD. Kiedy wyszła wreszcie z obozu w Uzbekistanie i wraz z II Korpusem Polskim, ruszyła jako opiekunka sierot na Bliski Wschód, była już bardzo chora. W obozowych warunkach odnowiła się przebyta w dzieciństwie gruźlica. Mimo to, śpiewała i tańczyła dla żołnierzy, malowała, pisała. Uratowała, wywożąc z ZSRR, kilkaset polskich dzieci z deportowanych rodzin. Kiedy w końcu gdzieś w Indiach odnalazła męża, była już tylko cieniem dawnej Hanki. Chyba tylko upór i wola życia sprawiły, że walczyła z chorobą. Przegrała tę walkę dopiero w 1950 roku. Na swoim portrecie w owalu w 1949 roku napisała: "Gdy już zabraknie łez trzeba się śmiać!" Poniżej: "A świat jest pomimo wszystko piękny!".
Zmarła w dalekim Bejrucie. Na płycie nagrobnej wykuty został napis: "ŚP Maria Hanna Tyszkiewiczowa Hanka Ordonówna Ur. 25 IX 1902 zm. 8 IX 1950 Tyś jest ucieczką moją od ucieśnienia zachowasz mię i piosenkami radosnego wybawienia uraczysz mię Ps. XXXII. 7.".
Wiosną 1990 roku jej prochy wydobyto z bejruckiej mogiły. Płyty już nie było. Pewnie, podobnie jak inne, została ukradziona. A polski cmentarzyk stał się wkrótce terenem najbardziej zażartych bojów. 12 maja tegoż roku tysiące warszawiaków żegnało znakomitą pieśniarkę na Starych Powązkach w Warszawie.
- Miłość ci wszystko wybaczy (Henryk Wars, "Oldlen" - Julian Tuwim)
Miłość Ci wszystko wybaczy Bibliografia:
(1)
Hanka Ordonówna – „Tułacze dzieci”, Warszawa 2005 ;
(2)
Tadeusz Wittlin – „Pieśniarka Warszawy Hanka Ordonówna i jej świat
”, Warszawa 2006 ;
(3)
Hanka Ordonówna – informacje na Wikipedia.org
(4)
Helena Chołyk – „Opiekunka Tułaczych dzieci” ;
(5)
Halina Jotkiałło – „Z Wilna - w ostatnią bohaterską drogę” ; - powrót -
|
