ZNANI SYBIRACY

Zbigniew Chmielewski (1926–2009)

Zbigniew Chmielewski urodził się 1 grudnia 1926 w miejscowości Słonim (dzisiejsza Białoruś). Jako nastolatek został wywieziony do Norylska w Krasnojarskim Kraju...

W 1956 r. ukończył studia na wydziale reżyserii Państwowej Wyższej Szkoły Filmowej w Łodzi. Najbardziej znanymi filmami, które wyreżyserował są seriale: "Daleko od szosy" (1976) oraz "Blisko, coraz bliżej" (1983).

Karierę filmową rozpoczął pracą drugiego reżysera na planach filmów Kazimierza Kutza "Krzyż Walecznych" (1958), "Nikt nie woła" (1960), "Ludzie z pociągu" (1961), "Milczenie" (1963) i "Upał" (1964). Był także drugim reżyserem m.in. u Tadeusza Konwickiego, przy jego filmie "Zaduszki" (1961).

"Był niesłychanie skromnym człowiekiem, pracowitym, lojalnym i niekonfliktowym, pozbawionym próżności. Nie nadawał się do zgiełku, nigdy nie pchał się na pierwszy plan. Starał się być właściwie niewidocznym zza kamery. To stanowiło o jego wartości i wdzięku. Bardzo go lubiłem" - mówi o Chmielewski Kazimierz Kutz.

Jako samodzielny reżyser Zbigniew Chmielewski zadebiutował w 1967 r. filmem telewizyjnym "Piękny był pogrzeb, ludzie płakali" z Barbarą Ludwiżanką i Edmundem Fettingiem w obsadzie.

W reżyserskim dorobku Chmielewski miał też m.in. filmy "Tabliczka marzenia" (1968) - wg powieści Haliny Snopkiewicz, "Twarz anioła" (1970) - w którym opowiedział o gehennie dzieci więzionych w hitlerowskim obozie koncentracyjnym w Łodzi, oraz "Operacja Himmler" (1979).

Zrealizował też kilka znanych seriali, m.in.: "Dyrektorzy" (1975), którego akcja rozgrywa się w latach 1957-1972 w zakładzie produkcyjnym Fabel; niezapomniany, wzruszający i kultowy już dziś serial "Daleko od szosy" (1976) z Krzysztofem Stroińskim w głównej roli Leszka Góreckiego, gdzie tematami przewodnimi była migracja ze wsi do miasta, awans społeczny młodego chłopaka i wielka miłość; "Ślad na ziemi" (1978) - o ludziach zatrudnionych na budowie wielkiego zakładu przemysłowego; "Blisko, coraz bliżej" (1983) - sagę rodzinną obejmującą losy śląskiej rodziny na przestrzeni lat 1863-1922, zamieszkałej w małej wiosce pod zaborem pruskim, w miejscu gdzie stykają się granice trzech mocarstw (tzw. trójkąt trzech cesarzy), która mimo postępującej germanizacji potrafi zachować swą tozsamość narodową.

Starał się być niewidoczny zza kamery i to stanowiło o jego wartości i wdzięku - mówi Kazimierz Kutz o zmarłym reżyserze Zbigniewie Chmielewskim.

Był rzadko spotykanym typem reżysera, zaprzeczeniem wielu jakby oczywistych cech reżyserskich, nie pchał się na pierwszy plan, nie lubił zgiełku, był skromny, niekonfliktowy - dodał Kutz.

"Można powiedzieć, że on wyszedł spod mojej ręki, ponieważ u mnie zaczynał. Potem, gdy już się usamodzielnił, radziłem mu, żeby - biorąc pod uwagę jego typ osobowości - nie starał się wchodzić do reżyserii kinowej, lecz żeby zajął się serialami. Uważałem, że w serialach lepiej ujawnią się jego temperament i osobowość. I tak też się stało" - opowiadał Kutz.

W pamięci Kutza Chmielewski zapisał się też jako człowiek, który niezwykle mało mówił innym o swoim życiu osobistym. "Właściwie bardzo trudno było dowiedzieć się, gdzie on żyje, jak żyje, czy jest mu dobrze, czy źle. Zawsze był jakby oddalony, wyciszony" - opowiadał reżyser. "Bardzo go lubiłem" - powiedział Kutz.

Uczciwy, rzetelny i wzbudzający szacunek - mówią o zmarłym reżyserze Zbigniewie Chmielewskim aktorzy, którzy zagrali w jego słynnym serialu "Daleko od szosy", Krzysztof Stroiński i Andrzej Wichrowski.

Jerzy Woźniak - były, wieloletni rektor łódzkiej "filmówki" - wspomina natomiast niesłychaną skromność Chmielewskiego.

Krzysztof Stroiński, aktor Teatru Powszechnego w Warszawie, odtwórca głównej roli - Leszka Góreckiego - w wyreżyserowanym przez Chmielewskiego serialu "Daleko od szosy", powiedział, że bardzo wiele zawdzięcza reżyserowi. Dodał, że zawsze był i jest pełen szacunku dla niego.

Z kolei Andrzej Wichrowski, aktor Teatru Jaracza w Łodzi, który w "Daleko od szosy" zagrał brata Leszka - Włodka, wspomina Chmielewskiego jako konkretnego, rzetelnego i uczciwego człowieka. "Praca na planie odbywała się bez zbędnych napięć" - powiedział Wichrowski.

Jerzy Woźniak podkreślił że Zbigniew Chmielewski cieszył się ogromnym szacunkiem kolegów. "Był niesłychanie skromnym człowiekiem, w środowisku specjalnie się nie wyróżniał, bo taka była jego dewiza życiowa" - powiedział. Według Woźniaka, Chmielewski "nie należał do tych artystów, którzy niewiele w życiu zawodowym zdziałali, natomiast potrafili wiele o tym mówić".

Na zdjęciu: Bohaterowie serialu "Daleko od szosy" w reżyserii Z. Chmielewskiego:
Leszek Górecki (Krzysztof Stroiński) i Ania Popławska (Irena Szewczyk)
fot. (c) PWST, www.filmpolski.pl

Zbigniew Chmielewski zmarł 25 lutego 2009 w Łodzi.



Filmografia

* 1988  RODZINA KANDERÓW - reżyseria,
* 1982-1986  BLISKO, CORAZ BLIŻEJ - reżyseria,
* 1979  OPERACJA HIMMLER - reżyseria,
* 1978  ŚLAD NA ZIEMI - reżyseria,
* 1976  DALEKO OD SZOSY - reżyseria oraz scenariusz,
* 1975  DYREKTORZY - reżyseria,
* 1973  PROFESOR NA DRODZE - reżyseria oraz scenariusz,
* 1972  OGŁOSZENIE MATRYMONIALNE - reżyseria oraz scenariusz,
* 1970  TWARZ ANIOŁA - reżyseria oraz scenariusz,
* 1968  TABLICZKA MARZENIA - reżyseria,
* 1967  PIĘKNY BYŁ POGRZEB, LUDZIE PŁAKALI - reżyseria oraz scenariusz,
* 1966  CIERPKIE GŁOGI - drugi reżyser,
* 1965  GORĄCA LINIA - drugi reżyser,
* 1964  UPAŁ drugi - reżyser,
* 1964  OBOK PRAWDY - drugi reżyser,
* 1963  MILCZENIE - drugi reżyser,
* 1962  CZERWONE BERETY - drugi reżyser,
* 1961  ZADUSZKI - drugi reżyser,
* 1961  LUDZIE Z POCIĄGU - drugi reżyser,
* 1960  NIKT NIE WOŁA - drugi reżyser,
* 1958  KRZYŻ WALECZNYCH - drugi reżyser,
* 1958  HISTORIA JEDNEGO MYŚLIWCA - współpraca reżyserska,
* 1958  BAZA LUDZI UMARŁYCH - współpraca reżyserska



Opracowano na podstawie:

1.Jan Bończa-Szabłowski, "Odszedł twórca seriali", Rzeczpospolita, 27 lutego 2009

2. Zmarł Zbigniew Chmielewski, www.wprost.pl

3. Zbigniew Chmielewski, Internetowa Baza Filmu Polskiego: www.filmpolski.pl

4. Zbigniew Chmielewski, www.filmweb.pl