ZNANI SYBIRACY

Edward Duchnowski (1930 - 2010)

Edward Duchnowski urodził się w 1930 roku w Podbielu (obecnie wieś ta położona jest na północno-wschodnim krańcu województwa mazowieckiego - w powiecie ostrowskim). Wybuch II wojny światowej i wkroczenie sowietów do Polski zapoczątkowało serię traumatycznych przeżyć, jakie spotkały dorastającego na Kresach chłopca. W czerwcu 1941 w wieku zaledwie 10 lat został wraz z rodziną deportowany przez Sowietów do Ałtajskiego Kraju. W 1946 roku powrócił z matką i siostrą do stolicy, gdzie ukończył chemię na Uniwersytecie Warszawskim. Następnie odbył staż w Zakładach Fotochemicznych, po czym rozpoczął pracę w Polskiej Akademii Nauk. Wkrótce jednak zmienił pracodawcę, otrzymując etat w Zakładach Winiarsko-Spożywczych „Warsowin”, gdzie piął się po kolejnych szczeblach kariery zawodowej, otrzymując ostatecznie stanowisko dyrektora naczelnego. Dzięki pełnieniu tak ważnej funkcji w latach 80. mógł skutecznie pomagać osobom z opozycji.

Od 17 grudnia 1988 roku (data reaktywacji) działał w Związku Sybiraków. W dniu 3 listopada 1993 roku objął funkcję sekretarza generalnego. Przez wiele lat wspaniale współdziałał z wieloletnim prezesem Związku Sybiraków, byłym senatorem Ryszardem Reiffem. Stanowili bardzo efektywny zespół w działaniu na rzecz społeczności sybirackiej. Kolejne Zjazdy Związku Sybiraków darzyły ich pracę pełnym zaufaniem przedłużając ich misję na kolejne kadencje - aż do ich dni ostatnich. Z perspektywy czasu należy podkreślić, iż będąc członkiem władz naczelnych Związku, Edward Duchnowski inicjował liczne działania dla ukazania pełnej prawdy o "Polskiej Golgocie Wschodu". W dużej mierze to właśnie dzięki jego zaangażowaniu powstało odznaczenie Krzyż Zesłańców Sybiru, jak również organizowane są coroczne marsze żywych zesłańców Sybiru. Skutecznie zabiegał o przyznanie uprawnień kombatanckich osobom urodzonym na zesłaniu. Współpracował też z rządem w sprawie repatriacji Polaków z Kazachstanu. Powszechnie znana była jego niezłomna postawa w walce o prawdę i prawa członków Związku. Tej postawie pozostał wierny do końca.

Edward Duchnowski zginął 10 kwietnia 2010 roku w katastrofie polskiego samolotu rządowego w Smoleńsku, którym polska delegacja z prezydentem Lechem Kaczyńskim podróżowała na uroczystości związane z obchodami 70. rocznicy zbrodni katyńskiej.

Sekretarz Generalny Związku Sybiraków Edward Duchnowski
oraz inicjatorka odrodzenia tradycji Związku Sybiraków Irena Głowacka
na VI Marszu Żywej Pamięci Polskiego Sybiru w Białymstoku (2006),
fot. © http://picasaweb.google.com/Sybiracy

Edward Duchnowski - referat wygłoszony w marcu 2008 roku

Mniej więcej rok temu - w dniach od 13-16 marca 2008 roku - odbyło się pod patronatem Unii Europejskiej oraz władz krajowych Saksonii międzynarodowe seminarium pod nazwą "Zbrodnia przeciwko ludzkości, świadkowie czasów opowiadają o deportacjach". Uczestnicy tego ze wszech miar interesującego spotkania byli gośćmi Międzynarodowego Centrum Spotkań (Internationales Begegnungszentrum St. Marienthal), mieszczącego się w byłym zespole klasztornym St. Marienthal nad Nysą na terenie Niemiec. W spotkaniu uczestniczyli Niemcy, Polacy, Czesi, Macedończycy i Grecy. Podzielili się oni refleksjami dotyczącymi przesiedleń i deportacji spowodowanych drugą wojną światową oraz sytuacją polityczną po jej zakończeniu. Referat programowy na powyższym seminarium wygłosił mgr Edward Duchnowski, Sekretarz Generalny Zarządu Głównego Związku Sybiraków, który publikuje kwartalnik Rady Naukowej Zarządu Głównego Związku Sybiraków "Zesłaniec". Z charakterystyczną trafnością i obfitością spostrzeżeń naszkicował on obraz sowieckich deportacji i zesłań Polaków na Syberię i zamknął swój wywód podkreśleniem znaczenia jakie wspomniane seminarium miało dla wartości poznawczej dotyczącej tego aspektu zbrodni przeciwko ludności.

Referat programowy Sekretarza Generalnego Zarządu Głównego Związku Sybiraków Edwarda Duchnowskiego:

Zbrodnia przeciw ludzkości. Świadkowie czasów opowiadają o deportacjach na Syberię.