ZNANI SYBIRACY

Hanna Skarżanka (1917 - 1992)

Hanna Skarżanka urodziła się 8 marca 1917 roku w Mińsku. W 1937 roku rozpoczęła studia na Wydziale Rolniczym Uniwersytetu Stefana Batorego i równolegle w Konserwatorium w Wilnie. Wkrótce jednak przeniosła się na polonistykę. Przygotowywała się do egzaminów wstępnych na Wydział Aktorski PIST-u w Warszawie. Od grudnia 1940 do marca 1941 należała do zespołu Teatru Małego w Wilnie. W roku 1941 przygotowywała się do debiutu w Państwowym Polskim Teatrze Dramatycznym pod kierownictwem Stanisławy Perzanowskiej, ale uniemożliwił go wybuch wojny niemiecko-radzieckiej.

Wkrótce po zajęciu Wilna przez Niemców zaczęła pracować jako kelnerka w kasynie żołnierskim. Przez krótki czas zbierała informacje dla polskiego wywiadu wojskowego. Od stycznia 1942 należała do Kedywu Okręgu Wileńskiego AK. Brała m. in. udział w akcji odbicia Eugeniusza Chylińskiego z więzienia na Łukiszkach. Równocześnie była słuchaczem konspiracyjnego Studium Teatralnego pod kierownictwem Mieczysława Szpakiewicza. Po wkroczeniu Armii Czerwonej do Wilna w 1944 roku weszła do zespołu wileńskiego Polskiego Teatru Dramatycznego. Wkrótce po upadku Operacji Ostra Brama została zdekonsirowana i internowana w Kałudze. Miało to związek z jej wcześniejszą działalnością w Armii Krajowej.

Hanna Skarżanka i Leon Niemczyk w filmie Agnieszka 46 (1964 r.),
fot. © Muzeum Kinematografii w Łodzi, www.filmpolski.pl

Po wojnie występowała w: Teatrze Ziemi Pomorskiej w Toruniu (1944-45), Teatrze Miejskim im. S. Jaracza w Olsztynie (1945-46), Teatrze polskim w Poznaniu (1946-47), Teatrze Wojska Polskiego w Łodzi (1947-49), Teatrze polskim w Warszawie (1949-52), Teatrze Narodowym (1952-57), Teatru Komedia (1957-60), Teatru Ateneum (1960-75). Teatru Studio (1975-79). W 1979 roku przeszła na emeryturę. Od 1952 należała do SPATiF (ZASP). W okresie stanu wojennego zaangażowała się w działalność podziemnej "Solidarności". Współpracowała z podziemnym wydawnictwem CDN. W jej domu była skrzynka kontaktowa. Kolportowała Tygodnik Mazowsze. W tym trudnym czasie poznała ks. Jerzego Popiełuszkę, który namówił ją do organizowania przedstawień w kościołach. W 1982 zaczęła pełnić społecznie obowiązki kierownika artystycznego Muzeum Archidiecezji Warszawskiej, organizując w jego siedzibie oraz na terenie kościołów całej Polski przedstawienia, koncerty poetyckie i muzyczne, a także wystawy i sesje. W 1988 roku powróciła do Teatru "Ateneum" jako stały współpracownik. Była także utalentowaną piosenkarką, wystepowała m. in. w kabarecie "Szpak".

Tak Hannę Skarżankę wspomina Wojciech Wąs:

"W stanie wojennym byłem studentem Wydziału Matematyki Uniwersytetu Warszawskiego. Między innymi pracowałem przy druku Reduty - podziemnego miesięcznika dla wojska. Po drukowaniu zabierałem chyba prawie cały nakład (w każdym razie znaczącą jego część) i zawoziłem go do mieszkania pani Hanny Skarżanki. Za każdym razem spotykałem się z Nią osobiście. Byłem u niej w mieszkaniu kilka, a może kilkanaście razy. Imponowało mi, że współpracuję z tak znaną osobą. Telefonowałem też do Niej, gdy coś się obsunęło. Zapamiętałem ją jako osobę nie tylko sympatyczną i ciepłą, ale także rzeczową i solidną."

Hanna Skarżanka była siostrą profesor Barbary Skargi (również sybiraczki), historyka filozofii i aktora Edwarda Skargi, matką aktorki Ewy Skarżanki oraz babką również aktorki Katarzyny Skarżanki.

Hanna Skarżanka zmarła 8 listopada 1992 roku w Warszawie. Została pochowana na warszawskim cmentarzu Ewangelicko-Reformowanym na Woli (kwatera N-2-72).

Opracowano na podstawie:  www.filmpolski.pl