|
|
ZNANI SYBIRACY
Stanisław Lenartowicz
(1921 - 2010)
Stanisław Lenartowicz urodził się 7 lutego 1921 roku w Dzianowie na Wileńszczyźnie. Wychował się w Landarowie koło Wilna, w rodzinie kolejowej. Ojciec - Michał Lenartowicz - był zawiadowcą miejscowego Odcinka Drogowego II kl. PKP. W czasie II wojny był żołnierzem VII wileńskiej Brygady Armii Krajowej. Za udział w walce zbrojnej trafił do łagru. W okresie od 5 sierpnia 1944 do 9 stycznia 1946 przebywał w obozie pracy w Kałudze. Do Polski powrócił w 1946 roku.
Ukończył Wydział Filologiczny Uniwersytetu Wrocławskiego oraz Wydział Reżyserii Państwowej Wyższej Szkoły Filmowej w Łodzi. Zadebiutował w 1956 roku filmem "Zimowy zmierzch" według scenariusza Tadeusza Konwickiego (samodzielny reżyser). Był reżyserem bądź napisał scenariusz do ponad 20 filmów. Do najbardziej znanych należą: "Giuseppe w Warszawie" (1964), "Upiór" (1967) czy "Strachy" (1979). Ostatnim zrealizowanym filmem był "Szkoda twoich łez" (1983).
Wielu krytyków i miłosników kina za najlepszy uznaje film Giuseppe w Warszawie - opowieść o włoskim żołnierzu, który uciekł z frontu wschodniego i w Polsce stanął do walki przeciw Niemcom. W rolach głównych wystapili Zbigniew Cybulski (ulubiony aktor Lenartowicza), Elzbieta Czyżewska i Włoch Antonio Cifariello.
Po stanie wojennym zrezygnował z realizacji filmów. "Nastała głęboka noc po stanie wojennym, kogo więc mogły obchodzić szalone lata dwudzieste z mojego filmu?" - tłumaczył swoją decyzję w wywiadzie udzielonym w 85. urodziny, a nastepnie opublikowanym w Gazecie Wyborczej. Jego fascynacją stały się wówczas podróże morskie. "Opłynąłem Afrykę, obie Ameryki. To były podróże statkami handlowymi, na których było zawsze kilka skromnych pasażerskich kajut. Żadne tam luksusy, żadne odrzutowce ani okręty-salony. Żyło się kilka miesięcy wśród najprawdziwszej marynarskiej braci, uczestniczyło w ich pokładowej codzienności i oglądało świat. "Martwą falę" nakręciłem w trakcie regularnego rejsu m/s "Batory". Uciekłem w to morze i potem nie miało już znaczenia, czy kręcę film czy nie" - opowiadał dziennikarzowi Gazety Wyborczej.
Jak pisze Magda Podsiadły reżyser był ciekaw świata i ludzi, uwielbiał podróże, morskie przygody, był romantykiem. Egzotyczną przygodą stał się jego film o marynarzach "Cała naprzód" (1966) ze Zbyszkiem Cybulskim, napisany wspólnie z Ewą Szumańską i zrealizowany m.in. u wybrzeży Afryki.
To nie jedyny film w twórczości reżysera, w którym nawiązywał do tematyki morskiej. Akcja dramatu psychologicznego "Martwa fala" (1970) również rozgrywa się na morzu. Osią fabuły jest konflikt pomiędzy Markiem, świeżo upieczonym absolwentem szkoły morskiej, a kapitanem - surowym, aczkolwiek sprawiedliwym człowiekiem.
Stanisław Lenartowicz został odznaczony Nagrodą Miasta Wrocławia oraz Złotym Krzyżem Zasługi w 1959 roku. W 2008 za dorobek życia otrzymał Nagrodę Stowarzyszenia Filmowców Polskich. W tym samym roku został również odznaczony medalem Gloria Artis.
Bibliografia
Zdjęcie © Rzeczpospolita
|
