ZNANI SYBIRACY

Aniela Krzywoń (1925–1943)

Aniela Krzywoń była sybiraczką, żołnierzem Ludowego Wojska Polskiego, pierwszą Polką, która otrzymała tytuł Bohatera Związku Radzieckiego.

Urodziła się 27 kwietnia 1925 roku w miejscowości Puźniki w powiecie buczackim w województwie tarnopolskim.

Pochodziła z rodziny o tradycjach patriotycznych, jej ojciec Tadeusz, walczył w Legionach, a także w wojnie polsko-bolszewickiej (1919-1920). W 1940 roku rodzina Krzywoniów została deportowana w głąb ZSRR, do wsi Jakutino w rejonie Szytkina w obwodzie irkuckim. Później rodzinę przeniesiono do Kańska w Kraju Krasnojarskim, gdzie Aniela rozpoczęła pracę - początkowo w zakładach przemysłu drzewnego, a następnie w charakterze frezera w zakładach zbrojeniowych.

Medal okolicznościowy z wizerunkiem Anieli Krzywoń (rewers);
fot. American1990, Wikipedia, GNU Free Documentation License

29 maja 1943 roku wstąpiła jako ochotnik do Ludowego Wojska Polskiego, gdzie otrzymała przydział do 2 kompanii fizylierek, 1. Samodzielnego Batalionu Kobiecego. Podczas bitwy pod Lenino Anielę przydzielono do oddziału ochrony sztabu 1 Dywizji Piechoty, w stopniu szeregowej, z zadaniem ochrony ciężarówki z dokumentami sztabowymi. 12 października 1943 roku samochód trafiony niemiecką bombą lotniczą stanął w płomieniach. Aniela Krzywoń nie zważając na płomienie oraz ostrzał wroga uratowała z ciężarówki skrzynię z dokumentami i dwóch rannych, sama zaś zginęła w pożarze.

Aniela Krzywoń - portret

Tak całe zdarzenie przedstawił ówczesny dowódca armii, generał Zygmunt Berling: "Okoliczności śmierci Anieli Krzywoniówny wywarły na mnie i na wszystkich ogromne wrażenie. Jej bohaterstwo, odwaga i poświęcenie, dzielność naszych walczących kobiet - można było wtedy uhonorować i utrwalić w narodowej pamięci tylko nadaniem najwyższych odznaczeń wojskowych. Dlatego rozkazem odznaczyłem szeregowca Anielę Krzywoń i kapitana Wysockiego - Krzyżem Virtuti Militari i wystąpiłem do najwyższych władz radzieckich o pośmiertne nadanie im tytułu Bohatera Związku Radzieckiego".

Za swój czyn została pośmiertnie odznaczona Orderem Virtuti Militari V klasy, tytułem Bohatera Związku Radzieckiego (dekret Prezydium Rady Najwyższej ZSRR z 11 listopada 1943 r.) i Medalem Złotej Gwiazdy oraz Orderem Lenina. Pochowana na polskim cmentarzu wojskowym w Lenino. Jej imię noszą ulice w wielu miastach Polski, m.in. w: Bielsku-Białej, Krakowie, Nowej Dębie, Skierniewicach, Szczecinie, Warszawie, Zabrzu, Zielonej Górze oraz za granicą - w Kańsku na Syberii. W okresie PRL jej imieniem nazwano wiele szkół (np. w Legnickim Polu, gdzie w okolicznej miejscowości Mikołajowice mieszka jej brat), drużyn harcerskich i gromad zuchowych.

Aniela Krzywoń - archiwalna fotografia

Aniela Krzywoń - pomnik we wsi Sadowe na Ukrainie
(rejon monasterzyski, obwód tarnopolski), rzeźba - W. Sadwonik, 1979 r.,
 © igorp12, Reibert.info

Popiersie Anieli Krzywoń, odsłonięte w maju 2003 roku
na terenie alei Sław miasta Kańska w Krasnojarskim Kraju,
 © Krasnojarskij Raboczij (Krasrab.krsn.ru)

Źródło informacji:

1. Wikipedia, Creative Commons Attribution-Share Alike 3.0, autorzy