Sądry - Muzeum Etnograficzne "Chata Mazurska"; fot. Paweł Wagner, www.ruciane-nida.org
We wsi Sądry - przy drodze z Rynu do Mrągowa (ok. 10 km od Rynu) znajduje się prywatne Muzeum Etnograficzne "Chata Mazurska". W samej wsi zachowało się kilka zabytkowych mazurskich chałup. W jednej z nich utworzono muzeum, w którym możemy oglądać eksponaty obrazujące życie na dawnej mazurskiej wsi.
Warto w tym miejscu wspomnieć, iż Mazury to region historyczno-etnograficzny w północno-wschodniej Polsce, zasiedlony w XIV-XVII w. przez osadników z Mazowsza. Wcześniej tereny należące do Mazur zamieszkiwały plemiona pruskie - przede wszystkim plemię Galindów, które zostało prawdopodobnie wymordowane przez Jaćwingów (lud z grupy Bałtów, blisko spokrewniony Litwinami).
Określenie tych terenów przez Niemców Masurenland (Mazury) pojawiło się dopiero w XIX w. i miało na celu sztuczne wydzielenie protestanckich Mazurów jako odrębnej narodowości. Sami Mazurzy częstokroć nie uznawali się ani za Polaków, ani Niemców, a za polskojęzycznych Prusaków. Mówili gwarą mazurską, wypieraną od połowy XIX w. przez język niemiecki. Godnym podkreślenia jest fakt, iż językiem oświaty i literatury religijnej Mazurów aż do lat 30. XIX w. był język polski.
Należy zauważyć, iż ludność pochodzenia polskiego przeważała na Mazurach aż do czasów wielkiej epidemii dżumy w latach 1708-1711. Na wyludnione przez pomór tereny Mazur zaczęli napływać koloniści niemieccy, natomiast osiedlanie się Polaków było administracyjnie utrudnione. Mimo tych zabiegów na terenie Mazur panował język polski. Od XIX w. - sczególnie od czasów rządów kanclerza Otto von Bisamrcka (objął urząd Kanclerza Rzeszy w 1871) - walka z polskością na Mazurach przybrała dużo ostrzejsze formy. Jednym z przewodnich celów tego polityka było wyrugowanie języka polskiego i katolicyzmu z terenów należących do Prus. Po plebiscycie w 1920 (sfałszowanym przez Niemców) Mazury pozostały w państwie niemieckim. Po 1945 znalazły się w granicach Polski.
|
