Obywatelka Niemiec Agnes Trawny (córka Emila Rogali), która przegrała w sądzie pierwszej instancji (SO w Olsztynie) proces o 2,5 mln zł odszkodowania od Skarbu Państwa i Gminy Jedwabno za pozostawione na Mazurach nieruchomości - działki w Nartach i Nitkowcu o łącznej powierzchni 59 ha, odwołała się od wyroku. Odwołanie zostało wysłane do Sądu Apelacyjnego w Białymstoku za pośrednictwem Sądu Okręgowego w Olsztynie - poinformowano w kancelarii pełnomocnika Trawny, mecenasa Andrzeja Jemelity. Sąd Okręgowy w Olsztynie 20 września oddalił pozew obywatelki Niemiec z powodu przedawnienia.
Mec. Jemelita podkreślił, że wraz z odwołaniem złożył w imieniu swojej klientki także wniosek o częściowe zwolnienie z opłaty za wpis sądowy, która zgodnie z decyzją Sądu Okręgowego w Olsztynie wynosi 100 tys. zł. Zaznaczył, że jego klientka może zapłacić nie więcej niż 5 tys. zł.
Początkowo Trawny była zwolniona z wpisu sądowego, czyli opłaty za założenie sprawy, bo - jak tłumaczyła - jej sytuacja materialna jest zła. W trakcie procesu wyszło jednak na jaw, że część odzyskanych wcześniej nieruchomości na Mazurach Trawny sprzedała, inkasując ok. 300 tys. zł. Dlatego sąd obciążył ją kosztami wpisu.
68-letnia obywatelka Niemiec domagała się od Skarbu Państwa 1,5 mln zł, a od gminy Jedwabno - 1 mln zł.
Agnes Trawny - mieszkająca na Mazurach do połowy lat 70. - otrzymała w 1970 roku jako ojcowiznę działki w Nartach i Witkówku o łącznej powierzchni 59 ha. Gdy w 1977 r. wyjechała na stałe do Niemiec, ówczesny naczelnik gminy Jedwabno wydał decyzję o przejściu tej nieruchomości na rzecz Skarbu Państwa. Na mocy wyroku Sądu Najwyższego w 2005 roku Trawny odzyskała część nieruchomości, czyli gospodarstwo rolne w Nartach. Przed sądem Trawny domagała się odszkodowania za pozostałe grunty, przejęte od Skarbu Państwa przez gminę, która podzieliła je na 32 działki i sprzedała nabywcom.
Przypomnijmy w tym miejscu, że Rodzina Głowackich i Moskalików, mieszkająca od 30 lat w mazurskiej wsi Narty, musi do końca roku opuścić własny dom. Sąd Najwyższy zwrócił go wraz z okolicznymi kilkudziesięcioma hektarami obywatelce Niemiec - Agnes Trawny. W podobnym położeniu jest kilka innych rodzin z Nart. Według wójta gminy Jedwabno, na terenie której znajdują się Narty, dawni właściciele złożyli już 60 wniosków w sprawie roszczeń, które mogą opiewać nawet na około 2 mln złotych. Dla porównania roczne dochody gminy Jedwabno to zaledwie 2,5 mln zł.
W całym województwie warmińsko-mazurskim toczy się już ponad 60 podobnych spraw. Wkrótce może ich być o wiele więcej. Z szacunkowych danych wynika, że z Warmii i Mazur wyjechało do Niemiec około 150 tys. tak zwanych późnych przesiedleńców.
O co w tym wszystkim tak naprawdę chodzi? Sedno tematu leży w róznej sytuacji prawnej przesiedleńców z 1945 r. oraz tych, którzy opuścili Polskę wiele lat później. Ci, którzy wyjechali w 1945 roku, wiedzieli, na co się decydują. Zgodnie z traktatem poczdamskim wyjeżdżając i zrzekając się obywatelstwa polskiego, tracili bezpowrotnie to, co w Polsce zostawiali. Problem pojawił się kilkanaście lat później, gdy na przełomie lat 50. i 60. w ramach akcji łączenia rodzin za granicę ruszyła tak zwana druga fala przesiedleńców. Żeby uregulować sprawy własnościowe pozostawionych przez nich nieruchomości, w lipcu 1961 roku uchwalono ustawę. Zgodnie z nią wszyscy, którzy najpierw uzyskali polskie obywatelstwo, a potem zrzekli się go i opuścili kraj, utracili prawo do swojej własności. Na ten właśnie przepis powołał się naczelnik gminy Jedwabno, kiedy przejmował opuszczony przez Agnes Trawny majątek. Sąd uznał jednak, że ustawa dotyczy jedynie tych, którzy sporny majątek posiadali już w 1945 roku. Innymi słowy, przepis można było zastosować wobec Emila Rogali (gdyby wyjechał z Polski i zrzekł się polskiego obywatelstwa), ale nie wobec jego córki. Tym samym uznał, że przejęcie jej majątku przez Skarb Państwa było niezgodne z prawem. Sytuacja się zmieniła w latach 70., gdy wielu emigrantów wyjechało, nie zrzekając się prawa do ziemi i domów. Niektórzy zachowali nawet polskie obywatelstwo. To właśnie przede wszystkim oni ubiegają się dziś o zwrot pozostawionych majątków.
W latach 1950-1990 z Polski wyjechało do Niemiec około miliona osób, w tym ponad 150 tys. z Warmii i Mazur. Temat roszczeń niemieckich wydaje się bardzo poważny...
Źródło: www.wp.pl | www.brogalski.pl | informacje własne
Zobacz również artykuł z Kurka Mazurskiego (luty 2007): Mazurzy wracają po swoje
|
